Bóng chày là một trong những môn thể thao phổ biến nhất ở nhiều quốc gia trên thế giới, đặc biệt là Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Cuba. Để chơi bóng chày hiệu quả và công bằng, các cầu thủ cần nắm rõ và tuân thủ nghiêm ngặt luật bóng chày. Bài viết này sẽ giúp bạn khám phá chi tiết các luật bóng chày quan trọng và cách áp dụng chúng trong trận đấu. Cùng tìm hiểu ngay nhé!
Bóng chày là gì?
Bóng chày (tiếng Anh: baseball) là một môn thể thao đồng đội trong đó hai đội gồm 9 người sẽ lần lượt thi đấu tấn công và phòng thủ để ghi điểm (gọi là run). Đội tấn công ghi điểm bằng cách đánh bóng rồi chạy qua các base để về đến home plate. Còn đội phòng thủ cố gắng loại cầu thủ đội đối phương bằng cách bắt bóng trước khi cầu thủ về đến base hoặc chạm vào cầu thủ chạy giữa các base.
Bóng chày được xem như một môn thể thao quốc gia ở Mỹ và Nhật Bản. Giải vô địch bóng chày Nhật Bản và giải vô địch bóng chày Mỹ (MLB) thu hút hàng triệu người hâm mộ theo dõi hàng năm.
Nguồn gốc của bóng chày được cho là bắt nguồn từ những trò chơi dân gian của Anh như cricket và rounders. Tuy nhiên, phiên bản hiện đại của bóng chày được hình thành ở Mỹ giữa thế kỷ 18 và 19 từ những trận đấu thi đấu giữa các câu lạc bộ bóng chày nghiệp dư ở khu vực New York. Năm 1845, luật bóng chày hiện đại được thiết lập bởi Alexander Joy Cartwright, người được coi là “cha đẻ của bóng chày”.
Bóng chày chính thức trở thành môn thể thao chuyên nghiệp tại Mỹ vào năm 1869. Kể từ đó, nó nhanh chóng phát triển và lan rộng ra nhiều quốc gia khác trên thế giới, gắn liền với văn hóa đại chúng và tinh thần thể thao của mỗi dân tộc.
Mục tiêu của trận bóng chày
Mục tiêu cuối cùng của trận đấu bóng chày là ghi được nhiều điểm (run) hơn đội đối phương. Mỗi đội sẽ lần lượt thi đấu tấn công (gọi là inning) và kết thúc trận đấu sau 9 inning (hoặc thêm các inning phụ cho đến khi phân định thắng thua nếu hòa).
Để ghi được điểm, cầu thủ đánh bóng (batter) phải đánh bóng vào sân đấu hợp lệ (fair territory), sau đó phải chạy qua hết 3 base và về đích an toàn ở home plate trước khi bị cầu thủ đối phương chạm bóng loại. Một cầu thủ cũng có thể ghi điểm bằng cách đánh bóng ra khỏi sân (home run).
Để ngăn đối phương ghi điểm, đội phòng thủ cần phối hợp chặt chẽ và linh hoạt trong việc bắt bóng, chuyền bóng, chạm bóng để loại cầu thủ đối phương theo những tình huống khác nhau. Pitcher (người ném bóng) và catcher (người bắt bóng sau lưng batter) có vai trò quan trọng nhất trong việc dẫn dắt lối chơi phòng thủ.
Để chiến thắng, đội bóng chày phải kết hợp nhuần nhuyễn giữa kỹ thuật cá nhân, chiến thuật đồng đội và sự hiểu ý ăn ý giữa huấn luyện viên cùng cầu thủ trong từng tình huống. Mỗi trận đấu bóng chày mang đến những kịch tính đến phút chót và trải qua nhiều thăng trầm bất ngờ, thu hút sự quan tâm, đam mê của người hâm mộ.
Các dụng cụ chơi bóng chày
Để chơi bóng chày, bạn cần nắm rõ và chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ cần thiết. Dưới đây là giới thiệu về những dụng cụ quan trọng nhất:
Sân bóng chày
Sân bóng chày có hình quạt với 3 base nằm ở các góc của hình thoi và home plate nằm ở đỉnh hình quạt. Quãng đường chạy giữa hai base bất kỳ là 90 feet (khoảng 27,4m). Một số sân bóng chày còn có “hàng rào chắn” ở phần cuối sân, các cú đánh qua hàng rào này được tính là home run.
Sân bóng chày được chia thành 3 khu vực chính: infield (khu vực nội), outfield (khu vực ngoại) và foul territory (khu vực phạm lỗi). Khu vực nội bao quanh 4 base của sân đấu và có mặt sân bằng đất nện hoặc cỏ nhân tạo. Khu vực ngoại bao gồm toàn bộ phần sân còn lại phía sau các base và có mặt cỏ tự nhiên. Khu vực phạm lỗi là phần sân ở hai bên đường foul line kéo dài vô tận từ home plate.
Trên sân còn có các vạch quy định như batter’s box (hộp đánh bóng), coach’s box (khu vực HLV đứng), on-deck circle (khu vực cầu thủ chuẩn bị vào đánh)… Mỗi vị trí đều phải tuân thủ đúng kích thước và vị trí quy định của luật bóng chày.
Gậy đánh bóng chày
Cầu thủ sử dụng gậy (bat) làm từ gỗ cứng hoặc nhôm để đánh bóng. Chiều dài gậy tối đa là 42 inch (khoảng 1,067m) và đường kính tại phần dày nhất không quá 2,61 inch (khoảng 6,6cm). Các cầu thủ chuyên nghiệp thường chọn gậy làm từ gỗ cứng như gỗ tần bì hoặc gỗ thích.
Điều quan trọng nhất khi chọn gậy là sao cho phù hợp với thể trạng, chiều cao và lối đánh của từng cầu thủ. Mỗi loại gậy sẽ có trọng lượng, độ cân bằng và điểm ngọt (sweet spot) khác nhau. Cầu thủ xuất sắc thường có thể sử dụng thành thạo nhiều loại gậy để đáp ứng với những tình huống khác nhau. Vì vậy gậy đánh (bat) đóng vai trò cực kỳ quan trọng và là vũ khí chính để ghi điểm của những cầu thủ đánh bóng.
Trang phục chơi bóng chày
Cầu thủ bắt buộc phải đội mũ, mặc đồng phục in số và tên cầu thủ để nhận diện. Cầu thủ đánh bóng còn phải đeo găng đặc biệt ở một tay để cầm gậy chắc chắn. Áo đấu bóng chày thường được thiết kế rộng, thoải mái để cầu thủ có thể vung gậy, ném bóng và di chuyển một cách linh hoạt nhất.
Đồng phục của cầu thủ bao gồm quần dài thể thao ôm chân (thường có màu trắng hoặc xám) và tất dài qua gối. Giày bóng chày có đinh ở đế để tránh trượt ngã. Các vị trí như bắt bóng, chắn bóng hay đứng base cần trang bị bảo hộ đặc biệt như áo giáp, mặt nạ sắt, bảo vệ ống quyển, bàn tay…
Quả bóng chày
Bóng chày có hình cầu, làm từ lớp vỏ da bọc bên ngoài lõi cao su. Chu vi của bóng từ 9 – 9,25 inch (22,9 – 23,5cm) và trọng lượng từ 5 – 5,25 oz (142 – 149g). Bóng có đường chỉ khâu quanh bóng để tạo độ ma sát khi ném.
Bóng chày khác với nhiều bóng của các môn thể thao khác ở chỗ nó rất cứng và nặng. Bóng chày có màu trắng với các đường chỉ khâu màu đỏ. Các giải đấu khác nhau cũng có thể quy định tiêu chuẩn bóng hơi khác nhau. Chẳng hạn bóng dùng cho trẻ em sẽ mềm và nhẹ hơn bóng tiêu chuẩn.
Cách ghi bàn trong bóng chày
Để ghi điểm trong bóng chày, cầu thủ phải:
- Đánh bóng hợp lệ vào sân đấu fair territory.
- Chạy về base 1.
- Chạy về base 2.
- Chạy về base 3.
- Chạy về đích ở home plate an toàn trước khi bóng được đưa về đó để chạm loại.
Cầu thủ có thể ghi điểm luôn trong một cú đánh nếu đánh bóng bay ra khỏi sân đấu (home run). Một run sẽ được ghi cho mỗi cầu thủ chạy về home plate an toàn, kể cả khi bị loại out tại các base khác trong cùng lượt đánh.
Để được phép chạy về base, cầu thủ đánh bóng phải đánh bóng hợp lệ (fair ball). Bóng được coi là hợp lệ khi nó chạm đất trong sân hoặc phía trên vạch foul line trước khi ra khỏi sân.
Sau khi đánh bóng thành công, batter trở thành runner (người chạy bóng) và phải chạy ít nhất về base 1. Runner đang ở base nào thì được quyền chạy tiếp về base kế tiếp. Thứ tự chạy bắt buộc phải là từ base 1 qua base 2, base 3 về đến home plate.
Runner có thể dừng lại ở base nếu thấy không thể chạy tiếp an toàn. Anh ta chỉ được phép chạy tiếp khi batter kế tiếp đánh trúng bóng, ngay cả khi bóng bị cầu thủ phòng thủ bắt được trên không (fly out).
Trong cùng 1 lượt đánh, các runner khác nhau có thể cùng lúc đứng ở các base khác nhau. Tuy nhiên hai runner không thể cùng đứng một base. Runner về base sau sẽ phải thay thế runner đang đứng trước đó.
Luật bóng chày
Luật chơi bóng chày quy định cụ thể về số cầu thủ, vị trí, cách ghi điểm và nhiều tình huống khác nhau trên sân. Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu một số luật cơ bản sau:
Luật bóng chày về số người chơi
Mỗi đội ra sân phải có đủ 9 người chơi ở 9 vị trí khác nhau, bao gồm:
- 1 người đánh bóng (batter)
- 4 người phòng thủ nội (infielder): người bắt bóng (catcher), người giữ base 1, base 2 và base 3.
- 3 người phòng thủ ngoại (outfielder): người đứng bên trái, giữa và phải ở khu vực ngoài.
- 1 người ném bóng (pitcher).
Ngoài ra, mỗi đội còn có quyền thay người, đưa cầu thủ dự bị vào sân thay thế cầu thủ chính thức tại bất cứ thời điểm nào. Số lượng cầu thủ được phép thay vào và thay ra không giới hạn.
Đội của bạn sẽ đánh bóng theo một thứ tự cố định 9 người từ đầu trận cho đến hết trận (batting order hay line-up). Vị trí nào trong line-up đến lượt cầu thủ nào thì cầu thủ đó bắt buộc phải ra đánh. Nếu bỏ lượt hoặc thay người sẽ bị coi là phạm luật.
Luật chơi bóng chày về số hiệp chơi
Một trận đấu bóng chày tiêu chuẩn gồm 9 hiệp (inning), mỗi hiệp gồm 2 nửa hiệp lượt đánh cho mỗi đội. Nửa hiệp kết thúc khi có 3 cầu thủ của đội tấn công bị loại. Đội nào ghi nhiều điểm hơn sau 9 hiệp sẽ thắng. Nếu hòa, các đội sẽ chơi thêm các hiệp phụ cho tới khi phân thắng bại.
Một số giải đấu có thể có luật về số hiệp đấu khác nhau, ví dụ như 7 hiệp cho một trận đấu nhanh (doubleheader) hoặc 6 hiệp ở các giải đấu trẻ. Trong những trận quan trọng như chung kết, luật có thể cho phép đấu đến khi phân thắng bại mà không giới hạn số hiệp.
Khi nào người chơi bị loại?
Một cầu thủ sẽ bị loại (out) khi:
- Đánh trượt (strike out): người ném bóng ném 3 quả strike qua khu vực strike mà batter không đánh trúng.
- Đánh bóng bị bắt trước khi chạm đất.
- Đang chạy giữa các base và bị chạm bóng bởi cầu thủ đối phương.
- Bóng do batter đánh bị chạm vào cầu thủ cùng đội đang chạy trên đường base phía trước.
- Chạy về base không đúng thứ tự khi bóng vẫn đang được kiểm soát.
- Chuyền bóng về base nhanh hơn tốc độ chạy của batter, để cầu thủ ở base chạm loại batter trước khi batter kịp chạy tới.
Các tình huống loại cầu thủ đánh bóng (batter) gồm có: strike-out, fly out, ground out, force out… Trong đó, strike out là khi batter đánh hụt hoặc không đánh 3 lần các quả bóng ném hợp lệ của pitcher. Fly out là khi bóng bị bắt trước khi chạm đất. Ground out là khi bóng lăn trên mặt đất bị bắt và chuyển về base kịp loại batter.
Ngược lại, nếu batter được đánh bóng an toàn (hit), được ném 4 quả ball (base on balls), hoặc được hưởng lỗi của đội phòng thủ, họ sẽ được phép chạy về base.
Các tình huống loại runner (người chạy bóng) thường gặp gồm tag out (chạm bóng khi runner không chạm base), force out (chạm base mà runner bắt buộc phải chạy đến trước khi runner chạm được)…
Đội phòng thủ phải tìm mọi cách loại nhanh 3 batter/runner để kết thúc nửa hiệp đấu khi đội kia tấn công. Đó là điều kiện tiên quyết để lượt tấn công đổi bên.
Các luật bóng chày liên quan đến ghi điểm
- Nếu cú đánh của batter cho phép runner ở base 3 về đến home plate ghi điểm, batter sẽ được ghi nhận một cú đánh đưa người về đích (RBI – Run Batted In).
- Để được tính điểm, cầu thủ phải chạm an toàn vào home plate trước khi lượt tấn công kết thúc (có 3 cầu thủ bị loại).
- Nếu batter là người bị loại thứ 3, các runner đã về đích trước đó trong cùng pha bóng sẽ không được tính điểm.
- Runner ở base trước phải về đích trước runner ở base sau. Nếu không sẽ bị loại.
- Điểm của đội đi trước sẽ không bị xóa. Nghĩa là sang hiệp mới, đội bị dẫn trước vẫn phải ghi đủ điểm để san bằng và vượt lên, chứ không chỉ đơn thuần là ghi điểm nhiều hơn đội kia ở hiệp đó.
Kết luận
Trên đây là những kiến thức cơ bản về luật chơi bóng chày mà chúng tôi muốn chia sẻ với bạn. Hi vọng qua bài viết này, bạn đã có thêm hiểu biết về môn thể thao vua này và có thể tự tin hơn khi ra sân.
Để tiếp tục tìm hiểu sâu hơn về bóng chày, môn thể thao đồng đội vô cùng hấp dẫn và kịch tính, hãy truy cập Sportz Warrior tại địa chỉ https://sportzwarrior.com/. Chúng tôi cung cấp tin tức, bình luận chuyên sâu, thông tin cập nhật nhanh nhất về mọi môn thể thao, trong đó có bóng chày. Hãy cùng đồng hành với Sportz Warrior để khám phá vẻ đẹp, sức hấp dẫn của thể thao và tinh thần thể thao cao thượng. Chúc bạn sớm trở thành một chuyên gia về luật chơi bóng chày và thưởng thức trọn vẹn những trận cầu đỉnh cao.
