Bóng rổ là môn thể thao đối kháng đồng đội, trong đó mỗi đội gồm 5 thành viên phối hợp để ghi điểm bằng cách đưa bóng vào rổ của đối phương. Luật chơi có thể khác nhau tùy theo khu vực và giải đấu, tuy nhiên, Liên đoàn Bóng rổ Quốc tế (FIBA) cung cấp hệ thống luật tiêu chuẩn để áp dụng cho các giải đấu mà FIBA tổ chức và điều hành. Bạn có thể tham khảo và tải bộ luật bóng rổ 5×5 chi tiết tại đây.
Dưới đây là những điều luật bóng rổ 5×5 cơ bản bạn cần biết để bắt đầu tập luyện và thi đấu bóng rổ.
Giới thiệu về luật bóng rổ 5×5
Bóng rổ là môn thể thao đồng đội, nơi hai đội (thường gồm 5 cầu thủ mỗi đội) thi đấu trên sân hình chữ nhật với mục tiêu chính là đưa bóng vào rổ của đối phương. Rổ được đặt trên bảng, có đường kính 46 cm và cao 3,048 m (10 foot) tính từ mặt đất. Mỗi cú ném thành công từ trong vòng quy định có giá trị 2 điểm, còn cú ném từ phía sau vạch ba điểm có giá trị 3 điểm.
Khi có phạm lỗi, thời gian sẽ tạm dừng, và cầu thủ bị phạm lỗi hoặc một cầu thủ được chỉ định sẽ thực hiện cú ném phạt, mỗi cú ném phạt thành công có giá trị 1 điểm. Đội có tổng điểm cao hơn khi kết thúc trận đấu sẽ là đội chiến thắng. Trong trường hợp hai đội hòa điểm, trận đấu sẽ tiếp tục bằng hiệp phụ để xác định đội thắng.
Luật bóng rổ 5×5 về sân và trang thiết bị
Sân thi đấu của luật bóng rổ 5×5
Sân thi đấu bóng rổ 5×5 có mặt sân cứng và không có chướng ngại vật, với kích thước chuẩn: dài 28m và rộng 15m. Trên sân, các khu vực được phân chia rõ ràng (xem hình minh họa để hiểu chi tiết về bố cục sân).
Phần sân sau của mỗi đội bao gồm rổ, mặt trước bảng rổ, và khu vực phía sau giới hạn bởi đường biên cuối sân.
Các đường kẻ trên sân phải có màu trắng với chiều rộng tiêu chuẩn là 5cm. Sân thi đấu được giới hạn bởi hai đường biên ngang và hai đường biên dọc, có đường giữa sân, vòng tròn giữa sân, và hai nửa vòng tròn ném phạt.
Trang thiết bị theo luật bóng rổ 5×5
Các trang thiết bị cần thiết cho một trận bóng rổ chuyên nghiệp bao gồm:
- Bảng rổ: Cột và vành rổ làm bằng kim loại, bảng rổ từ nhựa tổng hợp hoặc gỗ, và lưới rổ bằng sợi nylon. Chiều cao của vành rổ so với mặt sân là 3,050m (đối với người trên 12 tuổi), hoặc thấp hơn đối với người dưới 12 tuổi.
- Quả bóng rổ tiêu chuẩn: Sử dụng theo quy định tùy từng đối tượng và cấp độ thi đấu.
- Các loại đồng hồ: Đồng hồ đếm giờ thi đấu, đồng hồ 24 giây.
- Bảng hiện điểm số: Cung cấp thông tin điểm số theo thời gian thực.
- Biên bản ghi điểm và bảng báo lỗi: Bao gồm lỗi cá nhân và lỗi đồng đội.
- Mũi tên luân phiên: Để chỉ định luân phiên quyền phát bóng.
- Sân và ánh sáng thi đấu: Sân bóng rổ yêu cầu có độ sáng tối thiểu 300 lux, túi sơ cứu theo tiêu chuẩn y tế, khu thay đồ, và khu vệ sinh.
- Bảng nội quy sân: Quy định các nội dung chính như giờ tập luyện, trang phục, trang thiết bị cần thiết khi tập luyện, và các biện pháp bảo đảm an toàn trong tập luyện.
Quy tắc chung về luật bóng rổ 5×5
Trận đấu bóng rổ theo luật bóng rổ 5×5
Mỗi đội có 5 cầu thủ thi đấu trên sân với kích thước tiêu chuẩn là 15 x 28m. Mục tiêu của mỗi đội là ghi điểm bằng cách đưa bóng vào rổ của đối phương và ngăn không cho đối phương làm điều tương tự. Trận đấu được điều hành bởi trọng tài hoặc hội đồng giám sát, và đội giành chiến thắng là đội có điểm số cao hơn khi trận đấu kết thúc.
Điểm số trong bóng rổ theo luật bóng rổ 5×5
Tùy theo khoảng cách ném, điểm số sẽ có các giá trị là 1, 2 hoặc 3 điểm:
- 2 điểm: Ném bóng vào rổ từ trong vòng tròn 3 điểm.
- 3 điểm: Ném bóng từ ngoài vòng 3 điểm.
- 1 điểm: Ném phạt tại chấm phạt.
Nếu một cầu thủ bị phạm lỗi khi đang cố gắng ghi điểm và không thành công, cầu thủ đó được hưởng số lần ném phạt tương đương với điểm có thể ghi được từ cú ném đó (2 hoặc 3 lần ném phạt).
- “Three-point play”: Nếu bị phạm lỗi khi ghi 2 điểm thành công, cầu thủ được thêm một cú ném phạt để có thể ghi 1 điểm nữa.
- “Four-point play”: Tương tự, khi cầu thủ bị phạm lỗi nhưng ghi 3 điểm thành công, cầu thủ được thêm một cú ném phạt. Trường hợp này rất hiếm xảy ra.
Thời gian thi đấu theo luật bóng rổ 5×5
Mỗi trận bóng rổ gồm 4 hiệp, mỗi hiệp kéo dài 10 phút. Thời gian nghỉ giữa hiệp 1 và hiệp 2, hiệp 3 và hiệp 4, cũng như trước các hiệp phụ, là 2 phút. Thời gian nghỉ giữa hiệp 2 và hiệp 3 là 15 phút.
Nếu kết thúc hiệp 4 mà hai đội hòa điểm, trận đấu sẽ tiếp tục bằng các hiệp phụ, mỗi hiệp phụ kéo dài 5 phút, cho đến khi xác định được đội chiến thắng. Trong các hiệp phụ, hai đội sẽ tiếp tục thi đấu theo hướng rổ như ở hiệp 3 và 4.
Quy định cho đội Tấn công trong luật bóng rổ 5×5
Đội tấn công là đội đang kiểm soát bóng. Khi một cầu thủ có bóng, họ phải tuân thủ các quy tắc sau:
- Cầu thủ phải tung hoặc rê bóng bằng một tay khi di chuyển cả hai chân. Nếu cầu thủ dùng cả hai tay chạm vào bóng hoặc dừng rê bóng, họ chỉ được di chuyển một chân; chân đứng yên được gọi là “chân trụ.”
- Khi kiểm soát bóng, cầu thủ không được chạy quá hai bước mà không đập bóng.
- Bóng phải luôn được giữ trong giới hạn sân. Nếu đội tấn công làm bóng ra ngoài, đội đối phương sẽ được quyền kiểm soát bóng.
- Khi rê bóng, tay của cầu thủ phải ở phía trên quả bóng; nếu tay ở phía dưới, sẽ bị tính là lỗi “mang bóng” và đối phương sẽ nhận quyền kiểm soát bóng.
- Khi đội tấn công đã vượt qua nửa sân của mình, họ không được quay trở lại phần sân đó. Đây là lỗi “backcourt.” Nếu đội phòng thủ chạm vào bóng và đưa bóng trở lại phần sân của đội tấn công, đội tấn công có thể hợp lệ thu hồi bóng.
Luật thời gian đối với đội kiểm soát bóng:
- Luật 3 giây: Cầu thủ tấn công không được đứng trong khu vực hình thang dưới rổ quá 3 giây.
- Luật 5 giây: Cầu thủ giữ bóng và bị kèm sát phải dẫn bóng hoặc ném trong vòng 5 giây, nếu không sẽ bị tính lỗi 5 giây, đối phương sẽ được hưởng quả ném biên.
- Luật 8 giây: Sau khi giành quyền kiểm soát bóng ở phần sân nhà, đội tấn công có 8 giây để đưa bóng sang phần sân đối phương, nếu không sẽ bị tính lỗi 8 giây, và quyền ném biên sẽ thuộc về đội bạn.
- Luật 24 giây: Đội tấn công phải thực hiện cú ném rổ trong vòng 24 giây kể từ khi có bóng, nếu không sẽ mất quyền kiểm soát bóng. Đồng hồ 24 giây được đặt phía trên rổ và sẽ tạm dừng trận đấu nếu có sự cố với đồng hồ này.
Quy định đối với đội Phòng thủ trong luật bóng rổ 5×5
Đội phòng thủ cần đảm bảo không ngăn cản đội tấn công bằng các hành động thô bạo như xô đẩy hay tác động lên thân thể đối phương một cách không công bằng. Các vi phạm cụ thể sẽ được trọng tài xác định, nhưng nhìn chung, các lỗi phổ biến mà đội phòng thủ cần tránh gồm:
- Lỗi cản người: Cầu thủ sử dụng vị trí của mình để chặn đường di chuyển của đối phương, không cho họ tiến bóng.
- Lỗi cùi chỏ: Cố tình dùng cùi chỏ để ngăn chặn hoặc đẩy đối phương.
- Lỗi giữ người: Dùng tay hoặc cánh tay để gây cản trở, ngăn đối phương di chuyển tự do.
- Lỗi ngáng chân: Dùng chân để ngáng hoặc gây cản trở khiến đối phương mất thăng bằng hoặc ngã.
Các quy định khác trong luật bóng rổ 5×5
- Cầu thủ bóng rổ không được đá hoặc đấm bóng.
- Không được cản phá khi bóng đang trên đường rơi hoặc trên vành rổ.
- Các hành vi thiếu tôn trọng hoặc xúc phạm người chơi khác sẽ bị xử phạt nghiêm khắc.
Quy định về sân thi đấu Sân bóng rổ có kích thước tiêu chuẩn là 15 x 28m, giới hạn bởi các đường biên dọc và biên ngang. Sân được chia làm hai phần bởi đường kẻ giữa sân. Ngoài ra, sân còn có vòng tròn 3 điểm, khu vực dưới rổ, và điểm ném phạt. Rổ được gắn ở hai đầu sân với chiều cao của vành rổ là 3,05m so với mặt sân.
Trên đây là những thông tin cơ bản Sportzwarrior chia sẻ về luật bóng rổ, giúp bạn dễ dàng hơn trong việc tiếp cận và tham gia môn thể thao hấp dẫn này.
Nhìn chung, Luật bóng rổ 5×5 chuẩn FIBA mới nhất 2024 đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc phát triển môn thể thao này. Với những thay đổi hợp lý và cập nhật, luật mới sẽ góp phần nâng cao chất lượng chuyên môn, tính hấp dẫn và sự lan tỏa của bóng rổ 5×5 trên toàn cầu.
